Өнөөдөр Монголын Говь, Баруун, Зүүн бүс нутгуудад тохиож буй гурван том баяр наадмын хүрээнд хүчит бөхийн барилдаануудын түрүү бөхчүүд тодрох хариуцлагатай мөч тохиож байна. Энэхүү наадмууд нь түүхэн ой, соёлын өв, үндэсний бахархлыг хүндэтгэн тэмдэглэж буй онцгой үйл явдлууд юм.
Баруун бүсийн наадам Увс аймаг байгуулагдсаны түүхт 100 жилийн ой, Говийн бүсэд Ноён хутагт Дулдуйтын Данзанравжаагийн мэлмий гийсний 222 жилийн ой, харин Зүүн бүсийн Дорнод аймагт Ардын хувьсгалын 104 жилийн ой, “Зүүн бүсийн хурд-2025” наадмын хүрээнд өргөн дэлгэр болж байна.
Увс аймгийн түүхт ойд үндэсний бөхийн барилдаанд улсын аваргууд болон том цолтой 256 бөх зодоглож, өчигдөр 1 болон 2-ын даваа явагджээ. Дархан аварга Н.Батсуурь, улсын аваргууд П.Бүрэнтөгс, С.Мөнхбат, гарди Ө.Бат-Орших, заанууд Б.Пүрэвсайхан, Н.Жаргалбаяр, Б.Бат-Өлзий, Б.Серик, Д.Хүдэрбулга нар 1, 2-ын даваагаа амжилттай давсан бөгөөд өнөөдөр гурвын давааны ам авалт үргэлжилж байна.
Говийн бүсийн Даншиг наадамд улсын арслангууд Ц.Содномдорж, Э.Оюунболд, Ц.Бямба-Отгон, Р.Пүрэвдавга, гарди Ш.Жаргалсайхан нарын 128 хүчит бөх зодоглож, мөн адил эхний хоёр давааг амжилттай давсан байна. Бөхийн барилдаан өнөөдөр улам ширүүсэж, үзүүр түрүү тодрох юм.
Зүүн бүсийн наадамд зөвхөн Дорнод аймгийн бөхчүүд хүч үзэж буй бөгөөд улсын заан Д.Анар, харцага М.Бэлгүтэй, начин Д.Цогзолдорж зэрэг 64 бөх зодоглож байна. Өнөөдөр гурвын давааны барилдаанаар үргэлжилж байгаа тус наадам нь орон нутгийн спортын чадавх, үндэсний уламжлалыг харуулж буй үйл явдал болж байна.
Түүх, соёл, спортын хосгүй өвийг тээсэн эдгээр наадам Монгол түмний эв нэгдэл, үндэсний бахархлыг илтгэн уламжлал болон үргэлжилж буй нь бахархалтай юм.
