2025 оны 12 дугаар сарын 22-ны энэ өдөр жилийн хамгийн богино өдөр болж, хамгийн урт шөнө үргэлжилнэ. Энэ мөчөөс эхлэн нарны тусгал хойшилж, өдрийн цаг аажмаар уртасдаг учир монголчууд «Нар буцах» хэмээн нэрлэдэг. Малчин түмэн маань эрт дээр үеэс энэ өдрөөс эхлэн өвлийн ид хүйтний 81 хоногийг ес есөөр нь хуваан шинжиж ирсэн түүхтэй.
Өвлийн улирлыг дотор нь дараах гурван үндсэн үе шатанд хуваадаг байна:
- Балчир гурав: Хүйтний эрч аажмаар нэмэгдэх эхний 27 хоног.
- Идэр гурав: Өвлийн хамгийн чанга хүйтэн тохиох дунд үеийн 27 хоног.
- Өтөл гурав: Хүйтний эрч суларч, хавартай золгох сүүлийн 27 хоног.
Есөн есийн цаг тооны хуанли
Ус цаг уурын шинжлэх ухаан хөгжихөөс өмнө өвөг дээдэс маань хүйтний эрч хэрхэн чангарч, дараа нь яаж зөөлөрөхийг дараах байдлаар дүрслэн хэлэлцдэг байжээ.
| Ес | Хугацаа | Хүйтний шинж чанар |
| Нэг ес | 12/22 – 12/30 | Нэрмэл архи хөлдөнө |
| Хоёр ес | 12/31 – 01/08 | Хорз архи хөлдөнө |
| Гурван ес | 01/09 – 01/17 | Гунан үхрийн эвэр хуга хөлдөнө |
| Дөрвөн ес | 01/18 – 01/26 | Дөнөн үхрийн эвэр хуга хөлдөнө |
| Таван ес | 01/27 – 02/04 | Тавьсан будаа хөлдөхгүй |
| Зургаан ес | 02/05 – 02/13 | Зурайсан зам гарна |
| Долоон ес | 02/14 – 02/22 | Довын толгой борлоно |
| Найман ес | 02/23 – 03/02 | Нал, шал болно |
| Есөн ес | 03/03 – 03/12 | Ерийн дулаан болно |
Энэхүү 81 хоногийн мөчлөг нь зөвхөн хүйтнийг хэмжих бус, малчдын хувьд өвөлжилтийн бэлтгэл, малын тэжээлээ хэрхэн зохицуулахыг зааж өгдөг байгалийн хууль юм. Өнөөдрөөс эхлэн хүйтний эрч чангарах тул иргэд та бүхэн дулаан хувцаслаж, ахуйн аюулгүй байдалдаа анхаараарай.
