Бүгд Найрамдах Солонгос Улсын (БНСУ) судлаачид баруун эргийн усан доорх бүсээс 600 жилийн настай ачаа тээврийн хөлөг онгоцыг сэргээн гаргаж авчээ. Энэ олдвор нь 1392-1910 оны Чусоны хаант улсын үеийг төлөөлөх цорын ганц бүрэн хадгалагдсан хөлөг онгоц бөгөөд судлаачид түүнийг «Мадо 4» гэж нэрлэсэн байна. Тухайн үед улс төр, ложистик, далайн замын харилцааг хэрхэн өндөр түвшинд зохион байгуулж байсныг энэ хөлөг онгоцын бүтэц, агуулга илтгэж байгаа юм.
Хөлгийг анх 2015 онд Өмнөд Чунчон мужийн Тэан хотын ойролцоох Мадо аралын үүднээс илрүүлсэн бөгөөд олон жилийн нарийвчилсан судалгаа, хадгалалтын ажлын дараа энэ оны 10-р сард бүрэн гаргаж авсан байна. Далайн ёроолын элс, шавраас гаргасан хөлгийн хэсгүүдээс 120 гаруй эд зүйл олджээ. Үүнд шаазан эдлэл, будааны сав, модон тэмдэглэгээ зэрэг байсан нь хөлгийг мужийн агуулахас нийслэл Ханьян (одоогийн Сөүл) руу үр тариа, бараа тээвэрлэх зорилгоор ашиглаж байсныг баталж байна.
Судлаачид «Мадо 4»-ийг 1420 оны орчим Өмнөд Жолла мужийн Нажу хотоос аян замд гарч, хүчтэй түрлэг, чулуурхаг хавцалтай бүсэд живсэн гэж дүгнэжээ. Энэ хөлөг онгоц нь Чусоны үеийн тээврийн систем болох «жоун»-ы бодит нотолгоо болж, хоёр бууралттай хийцтэй, хурдан хөдөлгөөнт загвартай байсан нь инженерчлэлийн дэвшилтэт түвшинг харуулж байна. Мөн хөлгийн хүрээнд төмөр боолт ашигласан анхны жишээ илэрсэн нь тухайн үеийн барилгын арга барилыг шинээр тодорхойлжээ.
Хөлгийн гол онцлогууд:
- Нас, эрин үе: 600 жил, Чусоны эрин (1392-1910).
- Илрүүлэлт: 2015 онд Мадо аралын ойролцоо.
- Олдворууд: 120+ эд зүйл, тухайлбал шаазан, будааны сав, модон тэмдэглэгээ.
- Зорилго: Үр тариа, татварын бараа нийслэл рүү тээвэрлэх.
- Шалтгаан: Түрлэг, хад чулууны улмаас живсэн (1420 оны орчим).
- Судалгаа: Далайн Өвийн Үндэсний Судалгааны Хүрээлэн удирдаж, сэргээн засварлах ажил үргэлжилнэ.
Энэ олдоор Тэан бүс нь Зүүн Азийн чухал усан доорх археологийн талбай болж, ойролцоох 12-р зууны Горио эриний хөлгийн ул мөр илэрсэн нь цаашдын судалгааг урамшуулж байна. Хөлгийн судалгаа нь тухайн үеийн далайн эдийн засаг, технологийн тухай шинэ мэдлэг өгч байгаа юм.
