Table of Contents
Хүний нүдний өнгө нь гаднаас харахад тод, өнгөлөг мэт боловч үнэн хэрэгтээ цэнхэр пигмент огт байхгүй. Нүдний өнгийг цахилдаг бүрхүүлд агуулагдах меланин нэртэй хар пигментийн хэмжээ тодорхойлдог. Цэнхэр нүдтэй хүмүүсийн хувьд меланины түвшин маш бага байдаг тул гэрэл цахилдаг бүрхүүлээр нэвтрэх үед оптикийн өвөрмөц нөлөө үүсдэг. Богино долгионы цэнхэр гэрэл урт долгионтой өнгүүдээс илүү их сарнидаг учраас нүд цэнхэр мэт харагддаг. Энэ үзэгдэл нь бид тэнгэрийг цэнхэр өнгөтэй хардагтай адил зарчимтай — өнгө нь өөрөө байхгүй, харин гэрлийн тархалтын үр дүн юм.
Ногоон нүд: Ховорхон хувьслын гайхамшиг
Ногоон нүд нь дэлхийн хүн амын ердөө 2 орчим хувьд тохиолддог маш ховор фенотип юм. Энэ нь меланины дунд түвшний агууламж болон шаргал өнгөтэй липохром пигментийн хослолоос шалтгаалдаг. Цахилдаг бүрхүүлд цэнхэр гэрэл сарниж, липохромоос үүдэлтэй шар өнгө нэмж тусахад нүд ногоон өнгөтэй мэт харагддаг. Эдгээр хоёр хүчин зүйлийн нарийн тэнцвэр нь ногоон нүдийг өвөрмөц бөгөөд генетикийн хувьд онцгой болгож байна.
Хүрэн нүд: Хамгийн түгээмэл өнгө
Хүн төрөлхтний дийлэнх нь хүрэн нүдтэй байдаг. Үүний шалтгаан нь меланины өндөр агууламж бөгөөд энэ нь гэрлийг бараг бүрэн шингээж, сарниулах боломжийг үлдээдэггүй. Харин цэнхэр эсвэл ногоон нүд бий болгох генийн хослол харьцангуй ховор тул дэлхийн хүн амын цөөнхөд л тохиолддог.
Өвөг дээдэс ба хувьсал
Судалгаагаар цэнхэр нүдтэй хүмүүсийн ихэнх нь ойролцоогоор 6–10 мянган жилийн өмнө амьдарч байсан нийтлэг өвөгтэй болох нь тогтоогдсон. Энэ нь цэнхэр нүдийг хувьслын хувьд харьцангуй “шинэ” шинж чанар болохыг харуулж байна.
Гетерохроми: Өнгөний өвөрмөц ялгарал
Нэг хүн хоёр өөр өнгийн нүдтэй байх эсвэл нэг цахилдаг нь өөр өөр сүүдэртэй байхыг гетерохроми гэж нэрлэдэг. Энэ үзэгдэл нь удамшлын хүчин зүйл, гэмтэл эсвэл зарим өвчний улмаас үүсч болох ч тун ховор тохиолддог.
Орчин үеийн шинжлэх ухааны ойлголт
Нүдний өнгө бол зөвхөн нэг генээр дамждаг энгийн удамшил биш. Харин олон генийн үйлчлэл, пигментийн хэмжээ, гэрлийн тархалтын физик нөлөө, генетикийн мутацийн нийлбэрийн үр дүн юм. Үүний ачаар хүн төрөлхтөнд нүдний өнгөний асар олон янз байдал үүсдэг бөгөөд энэ нь хүн бүрийн өвөрмөц онцлогийг илэрхийлдэг.
