Зуны эхэн сарын шинийн 15-ны өдөр буюу Бурхан багшийн Их Дүйчэн өдөр өнөөдөр тохиож байна. Энэ өдөр махан хоолноос татгалзаж, цагаан хоол идэх нь зөв гэж Бурхан багш айлдсаныг уламжлан Монголчууд энэ өдөр сэтгэлээ ариусгаж, цагаан хоол зооглохыг эрхэмлэдэг. Иймд энэхүү өдөрт зориулан хийхэд хялбар, амттай, уламжлалт 10 төрлийн цагаан хоолны санааг хүргэж байна.
1. Хярманд чанасан гурил
Дарьгангын уламжлалт энэхүү хоолыг ус, сүүг хольж өрөм, шар тосоор амтлан, хатуувтар гурил хэрчиж буцалгаж хийдэг. Ногоотой хувилбар нь төмс, манжин, лууван зэрэг ногоотой байж болно.
2. Өрөмтэй гурил
Усанд өрөм, давс хийж буцалмагц нарийн хэрчсэн гурил, бяслаг нэмж зөөлөн гал дээр болгоно. Аарцтай, ногоотой хувилбар ч бий.
3. Гоймонтой хярам
Өрөм, цагаан тос, сүү, бяслаг зэргээр амтлан гоймонтойгоор хийдэг. Гоймонгоо хагас болгосны дараа сүүгээ хийвэл нялцайхгүй.
4. Цайны хандтай гурил
Хуурай цайны хандаар шөл гаргаж, шар тос, бяслагтай сүлэн буцалгаж хийдэг өвөрмөц амттай хоол.
5. Ногоог гурилтай жигнэх
Ногоог гурилтай хуйлаж жигнэж болгоно. Сонгино, өрөм, шар тосоор амтлан хийвэл илүү амттай болдог.
6. Ногоотой цуйван
Махны оронд шинэ бяслаг ашиглан, төрөл бүрийн амтлагчаар амталсан ногоотой цуйван нь махгүй ч гойд амттай.
7. Ааруултай гурил
Нүдсэн ааруулыг усанд хийж буцалган, өргөн хэрчсэн гурил хийж чанан, өрөм, шар тосоор амтална.
8. Ээзгийтэй гурил
Ээзгийтэй хоол нь ааруултай төстэй бөгөөд ээзгий буцалгаад гурил нэмж, өрөм, шар тосоор амтлах зарчмаар хийгддэг.
9. Өрөмтэй хуушуур
Болгосон ногоо, бяслаг, өрмийг хольж элдэв амтлагчаар амтлан хуушуурын төрлөөр шарж болгоно.
10. Будааны агшаамал
Сонгины тосон дээр будаа, хэрчсэн ногоо хуурч, халуун ус нэмэн битүү жигнэж болгосон хоол. Давс, шар тос, цөцгийн тосоор амталж хэрэглэнэ.
Эдгээр хоолнууд нь зөвхөн Их Дүйчэн өдөрт төдийгүй цагаан хоолны өдрүүдэд хэрэглэвэл эрүүл мэндэд тустай, уламжлалт, сэтгэлд нийцсэн сонголт болно.
